Εκπαιδευτικό Σεμινάριο για το Ολοκαύτωμα ΙΙ

Οι δίκες των υπαιτίων του Ολοκαυτώματος στην οθόνη: ένα πολύτιμο εργαλείο για ιστορικούς και εκπαιδευτικούς

Έλλη Λεμονίδου,

Επίκουρη Καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας,

Πανεπιστήμιο Πατρών

Οι δίκες της Νυρεμβέργης για τους εγκληματίες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου χαρακτηρίστηκαν από μια καινοτομία σε σχέση με τις δίκες που είχαν προηγηθεί και εκείνες που θα ακολουθούσαν: ο πρόεδρος του Διεθνούς Δικαστηρίου αποφάσισε να δοθεί η άδεια σε τέσσερις κάμερες να κινηματογραφήσουν τη δίκη. Το ίδιο έγινε και με τη δίκη του Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ το 1961: οι εικόνες των ισραηλινών οπερατέρ μεταδόθηκαν από όλες τις τηλεοράσεις του κόσμου, παρά τις ενστάσεις του David Ben Gourion. Οι κινηματογραφημένες αυτές δίκες αποτελούν ένα πολύτιμο εργαλείο στα χέρια των ιστορικών, καθώς συνιστούν μιας πρώτης τάξεως άμεση μαρτυρία από τους πρωταγωνιστές των γεγονότων, υποκαθιστώντας, έως ένα σημείο, τον ρόλο της ιστορικής αφήγησης. Εκτός από την αρχειακή του αξία, το κινηματογραφημένο αυτό υλικό μπορεί να μεταδώσει δημοκρατικές αξίες και να κινητοποιήσει τον δημόσιο διάλογο, συμβάλλοντας συγχρόνως στον περιορισμό της παραπληροφόρησης. Όσο και αν παρεμβαίνει ο φακός του σκηνοθέτη στην κινηματογράφηση, τα ντοκουμέντα αυτά παραμένουν δίαυλοι μοναδικοί επικοινωνίας με το παρελθόν, βοηθώντας τους σημερινούς θεατές να καταλάβουν και να αποκρυπτογραφήσουν ευκολότερα ένα μακρινό και ίσως ξένο για αυτούς παρελθόν. Το υλικό αυτό μπορεί να αποτελέσει επιπλέον εξαιρετικό εργαλείο στη διδακτική πράξη, καθώς, μέσα από την παρουσίαση ενώπιον των μαθητών της ανθρώπινης διάστασης των υπαιτίων του Ολοκαυτώματος, ενισχύεται η ιστορική τους σκευή και προάγεται η δημοκρατική τους συνείδηση.