Ο οπτικός αλφαβητισμός
στη διδασκαλία της Ιστορίας: Η περίπτωση της διδασκαλίας του Ολοκαυτώματος.
Στοιχεία από μια αδημοσίευτη έρευνα σε εκπαιδευτικούς και μαθητές της
Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
Ευαγγελία Κουνέλη
Δρ Διδακτικής της Ιστορίας
Σχολική Σύμβουλος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης
Η φωτογραφία είναι μια
από τις πηγές που μπορούμε να αξιοποιήσουμε για να προσεγγίσουμε, να αναλύσουμε
και να ερμηνεύσουμε ένα γεγονός, μια εξέλιξη, ένα ιστορικό φαινόμενο. Σε
κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι και το μόνο διαθέσιμο στοιχείο μαρτυρίας,
όπως, για παράδειγμα, φωτογραφίες από το γκέτο της Βαρσοβίας που τραβήχτηκαν
μυστικά, το 1943. Για να αναγνωστεί συστηματικά και να ερμηνευτεί μια
φωτογραφία απαιτείται να ενταχθεί σε ένα πλαίσιο, καθώς, σχεδόν πάντα, η
φωτογραφία αντανακλά όχι μόνο τους κανόνες αλλά και τις προσδοκίες της περιόδου
που τραβήχτηκε.
Όταν, λοιπόν, κάνουμε
λόγο για οπτικό αλφαβητισμό στην ιστορία (ή αλφαβητισμό της εικόνας)
αναφερόμαστε στην ικανότητα κάποιου να μπορεί να αναγνωρίσει τις εικόνες που βλέπει,
να τις εντάξει σε ένα ιστορικό πλαίσιο, να τις διαβάσει, να τις αναλύσει και να
κατανοήσει το νόημά τους.
Στην εισήγησή μας αυτή
εστιάζουμε σε πρώτο επίπεδο στην αντιληπτική ευαισθητοποίηση (αναγνώριση)
των φωτογραφιών και
σε δεύτερο επίπεδο στην κριτική
γνώση, στην κατανόηση, δηλαδή, του νοήματός τους, το οποίο επιδέχεται
ερμηνείας και είναι κοινωνικά, πολιτισμικά και ιδεολογικά προσδιορισμένο
(επιρροές του δημιουργού της, αλλά και του ίδιου του θεατή).
Έρευνα: Σε δημοτικό σχολείο της Αττικής στήθηκε
μια έκθεση φωτογραφίας, με τίτλο: «Μια ιστορία χωρίς λόγια». Αναρτήθηκαν 60
φωτογραφίες από τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, μεταξύ αυτών 20 φωτογραφίες
από το Ολοκαύτωμα. Τις πρώτες τρεις μέρες της έκθεσης οι φωτογραφίες
παρουσιάσθηκαν αριθμημένες, χωρίς λεζάντες. Τις μέρες αυτές επισκέφθηκαν την
έκθεση 42 εκπαιδευτικοί και 120 μαθητές (Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας
Εκπαίδευσης). Στον κατάλογο της έκθεσης (που είχε μοναδική πληροφορία την αρίθμηση
των φωτογραφιών) εκπαιδευτικοί και μαθητές σημείωναν το ιστορικό γεγονός με το
οποίο θεωρούσαν ότι συνδέεται κάθε φωτογραφία…
Σκοπός
της έρευνας, που βρίσκεται σε εξέλιξη, είναι να ανιχνεύσει το βαθμό
αντιληπτικής ευαισθητοποίησης (αναγνώρισης) «σημαντικών» ιστορικών φωτογραφιών
από εκπαιδευτικούς και μαθητές και να προτείνει τρόπους διδακτικών προσεγγίσεων
για την υποστήριξη του οπτικού αλφαβητισμού στην ιστορική εκπαίδευση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου